دیابت بارداری را بهتر بشناسیم

 

نوشته:

آقای دکتر علی خانی

دیابتولوژیست

عضو انجمن دیابت ایران

 

تعریف: در طی سالیان متعدد گذشته، هرگونه اختلال در تحمل میزان گلوکز خون را که برای اولین بار در طی بارداری تشخیص داده می شد -فارغ از اینکه این شرایط قبل از بارداری وجود داشته و یا پس از بارداری باقی بماند-، دیابت بارداری اطلاق می‌شد. اگرچه این تعریف از نظر تشخیصی و طبقه بندی دیابت بارداری شکل واحدی داشت ولی از نظر دقت دارای محدودیت‌هایی بود.

اپیدمی پیشرونده چاقی و دیابت باعث افزایش شیوع دیابت نوع ۲ در زنان سنین باروری شده است و در نتیجه تعداد زنان بارداری که مبتلا به دیابت نوع ۲ ناشناخته هستند، افزایش یافته است. بنابراین منطقی است که زنان باردار دارای عوامل خطر بالای دیابت نوع ۲ در اولین ویزیت پره‌ناتال و با استفاده از معیارهای تشخیصی استاندارد مورد بررسی قرار بگیرند.

تعریف جدید دیابت بارداری: دیابتی است که در سه ماهه دوم و یا سوم بارداری -بدون ارتباط با دیابت نوع یک و یا نوع دو- تشخیص داده شود. زنانی که در سه ماه اول بارداری تشخیص دیابت گذاشته می شود، دیابت نوع دو دارند.

 

غربالگری برای تشخیص دیابت بارداری:

زنان باردار دارای عوامل خطر: در اولین ویزیت پره ناتال از نظر دیابت تشخیص داده نشده و با استفاده از معیارهای تشخیصی استاندارد ارزیابی شوند.

زنان باردار بدون عوامل خطر و دیابت شناخته شده:  در هفته ۲۸-۲۴ بار داری آزمایش شوند.

زنان مبتلا به دیابت بارداری در هفته ۱۲- ۶ پس از زایمان و با استفاده از تست تحمل خوراکی گلوکز خون و معیارهای تشخیصی استاندارد بررسی شوند.

زنانی که سابقه دیابت بارداری دارند؛ غربالگری مادام العمر از نظر دیابت و پره دیابت حداقل هر سه سال انجام شود.

برای زنانی که سابقه دیابت بارداری و پره دیابت دارند، اصلاح شیوه زندگی و یا متفورمین برای پیشگیری از دیابت در نظر گرفته شود.

 

تشخیص دیابت بارداری:

دیابت بارداری، عوارضی برای مادر و نوزاد دارد. مطالعه بزرگ و چند ملیتی HAPO که بر روی بیش از ۲۵۰۰۰ زن باردار انجام شد، نشان دادکه عوارض مربوط به مادر، جنین و نوزاد بطور مداوم در طی هفته ۲۸-۲۴ بارداری، حتی در مقادیری که سابقا طبیعی در نظر گرفته می شد، افزایش می‌یافت. این نتایج باعث بازنگری دقیق معیارهای تشخیصی دیابت بارداری شد.

تشخیص دیابت بارداری به دو روش می تواند صورت بگیرد.

۱-یک مرحله ای با ۷۵ گرم پودر گلوکز خوراکی

۲-دو مرحله ای با ۵۰ گرم پودر گلوکز خوراکی بدون ناشتا و بدنبال آن غربالگری موارد مثبت با ۱۰۰ گرم پودر گلوکز

 

استراتژی های تشخیصی دیابت بارداری:

• استراتژی یک مرحله‌ای (ارزیابی قندخون با ۷۵ گرم پودر گلوکز)

-فرد باید حداقل ۸ ساعت هیچ کالری دریافت نکند.

اندازه گیری قند خون ناشتا و یک ساعته و ۲ ساعته

تشخیص در صورتی که هر کدام از معیارهای زیر وجود داشته باشد؛

-ناشتا ≥۹۲mg/DL

-یک ساعته≥۱۸۰mg/dl

-۲ساعته≥۱۵۳mg/dl

 

• استراتژی دو مرحله ای

مرحله اول:

با استفاده از ۵۰گرم پودر گلوکز یک آزمایش یک ساعته بدون نیاز به ناشتا انجام می شود.

مرحله دوم:

در مواردی که قند خون مساوی یا بیشتر از ۱۴۰mg/dl باشد، یک آزمایش با استفاده از ۱۰۰گرم پودر گلوکز و در حالت ناشتا ارزیابی می شود.

 

تشخیص دیابت بارداری در صورتی که دو تا از موارد زیر حاصل شود؛

-ناشتا≥۹۵ یا ۱۰۵mg/DL

-یک ساعته ≥ ۱۸۰یا ۱۹۰mg/dl

-۲ساعته ≥ ۱۵۵ یا ۱۶۵mg/dl

-۳ ساعته ≥ ۱۴۰ یا۱۵۰ mg/dl

لازم به ذکر است که معیار های تشخیصی دو مرحله ای در دو مطالعه بزرگ carpenter/coustan و NDDG متفاوت می باشد و اعداد ثابتی مورد توافق قرار نگرفته است.

 

اهداف درمانی در دیابت بارداری؛

• دیابت پیش از بارداری.

ناشتا≤ ۹۰

۱ ساعت پس از غذا ≤۱۳۰-۱۴۰

۲ ساعت پس از غذا ≤۱۲۰

A1c≤ ۶-۶.۵

 

• دیابت بارداری

ناشتا ≤۹۵

یک ساعت پس از غذا ≤۱۴۰

دو ساعت پس از غذا ≤۱۲۰

A1c≤۶

در صورتی که بدون ایجاد هیپوگلیسمی (افت قند خون) حاصل شود.